Onderzoek: Van Jan, naar Jeroen, naar Jaxx - waarom onze kindernamen zo veranderd zijn 

Zo veranderde de top 10 van jongens- en meisjesnamen

De gegevens van de Nederlandse Voornamenbank laten zien hoe sterk het straatbeeld van babynamen in Nederland in een eeuw tijd is veranderd. Waar Johannes, Jan, Hendrik en Cornelis in 1925 tot de populairste jongensnamen behoorden, stonden zij in 1975 nog steeds in de top. Toch was er inmiddels sprake van een duidelijke verschuiving: moderne namen zoals Jeroen, Dennis, Patrick, Martijn, Marcel en Richard wonnen aan populariteit en gaven de lijst een nieuw karakter.

Ook bij meisjes vond die omslag plaats. Maria, Johanna, Anna en Cornelia bleven rond 1975 veelgekozen namen, maar ze kregen gezelschap van frisse nieuwkomers als Monique, Esther, Sandra, Bianca, Wendy en Linda. Deze namen markeren een periode waarin traditionele (vernoemings)namen ruimte maakten voor eigentijdse alternatieven.

Populairste jongensnamen van 100 jaar geleden

1. Johannes (5496 keer gegeven)
2. Jan (3934 keer gegeven)
3. Cornelis (2709 keer gegeven)
4. Hendrik (2419 keer gegeven)
5. Willem (1906 keer gegeven)
6. Pieter (1477 keer gegeven)
7. Gerri (1381 keer gegeven)
8. Petrus (1346 keer gegeven)
9. Jacobus (1257 keer gegeven)
10. Wilhelmus (1215 keer gegeven)

Populairste jongensnamen van 50 jaar geleden

1. Johannes (2086 keer gegeven)
2. Jeroen (1559 keer gegeven)
3. Jan (1379 keer gegeven)
4. Dennis (1215 keer gegeven)
5. Patrick (1005 keer gegeven)
6. Martijn (986 keer gegeven)
7. Marcel (881 keer gegeven)
8. Hendrik (875 keer gegeven)
9. Cornelis (866 keer gegeven)
10. Richard (857 keer gegeven)

Populairste meisjesnamen van 100 jaar geleden

1. Johannes (8889 keer gegeven)
2. Jan (4577 keer gegeven)
3. Cornelis (3543 keer gegeven)
4. Hendrik (2807 keer gegeven)
5. Willem (2281 keer gegeven)
6. Petrus (2093 keer gegeven)
7. Wilhelmus (1956 keer gegeven)
8. Antonius (1803 keer gegeven)
9. Gerardus (1756 keer gegeven)
10. Gerrit (1681 keer gegeven)

Populairste meisjesnamen van 50 jaar geleden

1. Maria (1789 keer gegeven)
2. Johanna (1451 keer gegeven)
3. Monique (1223 keer gegeven)
4. Esther (1005 keer gegeven)
5. Sandra (855 keer gegeven)
6. Bianca (785 keer gegeven)
7. Wendy (731 keer gegeven)
8. Anna (655 keer gegeven)
9. Cornelia (614 keer gegeven)
10. Linda (597 keer gegeven)

Waarom traditionele namen verdwijnen in Nederland

Volgens Bloothooft is de neergang van klassieke vernoemingsnamen duidelijk te verklaren. “We geven nu hele andere voornamen aan kinderen dan vroeger. De traditionele vernoemingsnamen zijn van meer dan 75% naar minder dan 5% teruggevallen, en daar zijn in de loop van de twintigste eeuw modenamen voor in de plaats gekomen” (Neerlandistiek, 2018).

Daarnaast spelen streekgebonden namen tegenwoordig een veel kleinere rol. “Een regionale naam moet niet alleen lokaal populair zijn maar ook door vernoeming aan volgende generaties worden doorgegeven. En ook moet er niet ver verhuisd worden. Aan die voorwaarden is de laatste decennia steeds minder voldaan. De oude, streekgebonden voornamen zullen daarom op den duur verdwijnen. Jammer misschien, ook al komen daar nieuwe, modieuze namen voor in de plaats” (UU.nl ).

Sociale beïnvloeding in de breedste zin: van buren tot collega’s

De keuze voor een naam staat nooit op zichzelf. Sociale invloeden en mond-tot-mond verspreiding spelen namelijk een grote rol. “We leren en leven door na te doen en zijn zelden origineel. Hoe we nadoen en kopiëren is boeiend genoeg. Het is de sleutel om te begrijpen hoe vernieuwingen breed navolging kunnen vinden, of juist niet. Wanneer ouders een kind een voornaam geven, heeft dat effect op anderen. Die vormen de sociale omgeving in de breedste zin, niet alleen familie en vrienden, maar ook buren, collega’s en andere ouders op school” (Neerlandistiek, 2018).

Internationale stempel op Nederlandse babynamen

Naast sociale invloeden speelt ook internationale cultuur een doorslaggevende rol. Vooral de culturele dominantie van de Verenigde Staten drukt zijn stempel op de namen die ouders kiezen. “Het lijkt me kansrijk dat door de culturele dominantie van Amerika voornamen die daar populair worden het in veel landen goed zullen kunnen doen, in het bijzonder bij ouders die een internationaal gekende naam voor hun kind wensen. Naast de rol van (sociale) media zal mond-tot-mond verspreiding lokaal voor verdere verspreiding kunnen zorgen – ouders horen een naam in hun omgeving en vinden die mooi.” (Neerlandistiek, 2022).

Een goed voorbeeld is de plotselinge opkomst van de naam Britney in juni 1999, direct na de release van Britney Spears’ debuutalbum in Nederland. “De populariteit van de naam Britney lijkt helemaal bepaald te zijn door Britney Spears. Ouders die voor de naam kozen zijn door haar geïnspireerd, en niet door andere ouders die Britney voor een kind kozen. Er is geen sprake van een domino effect. Het is zeldzaam dat zo zuiver te zien” (Neerlandistiek, 2018).

Stoere, korte namen ruimschoots aanwezig op geboortekaartjes

Nieuwe namen ontstaan vaak door creatieve ouders of door invloeden uit migratie. (Neerlandistiek, 2018). “Ook recente trends, zoals namen met dubbele medeklinkers, bijvoorbeeld Finn, Jaxx, Tess of Lynn, laten zien hoe media en culturele voorkeuren het naamgebruik beïnvloeden. De inspiratie van ouders die voor een verdubbelde eindmedeklinker kiezen in de naam van hun kind zal vooral zijn oorsprong hebben in roepnamen die elders niet officieel geregistreerd worden maar via de (sociale) media wel bekend zijn. Ze voldoen in ieder geval aan de huidige algemene trend van kort en stoer” (Neerlandistiek, 2021).

Ook YourSurprise ziet deze ontwikkeling terug in de praktijk. Feliscia Silva, Channel Manager bij YourSurprise vertelt: “Op kraamcadeaus zoals knuffels of dekentjes zien we steeds vaker korte en creatieve namen zoals Nova, Lio, Jaxx of Yara. Namen zoals Jan of Maria komen nog maar zelden voorbij. Ouders lijken mee te willen gaan met de tijd.”

Identiteit en originaliteit tegenwoordig belangrijker dan traditie

Sinds de jaren zestig is de variatie in voornamen enorm toegenomen. Waar er vroeger slechts enkele honderden unieke namen per jaar voorkwamen, zijn dat er tegenwoordig duizenden (Neerlandistiek, 2018). Bloothooft legt uit dat deze groei in variatie een afspiegeling is van identiteit. “Het is de hoofdstroom van moderne ouders die openstaan voor nieuwe modenamen. Differentiatie in voornamen is ook differentiatie in identiteit, en weerspiegelt sociaal-culturele positionering” (Neerlandistiek, 2022).

Daarnaast vertelt een naam vaak iets over de leeftijd van de drager. “Voor traditionele vernoemingsnamen (naar opa of oma) geldt dat die vooral door 50-plussers worden gedragen, want rond 1970 stortte de vernoeming in de eerste voornaam in (ook al worden grootouders nog vaak in de tweede of derde voornaam vernoemd). Voor modenamen, die maar een tijdje echt populair zijn, is de leeftijd van de drager preciezer te schatten” (Neerlandistiek, 2025).

Waar eerdere generaties zich dus vooral lieten leiden door namen uit de familie, kiezen ouders nu eerder voor originaliteit. Ze willen hun kind een naam geven die past bij hun persoonlijke stijl en bij de tijd waarin hun kind opgroeit.

Bron: Neerlandistiek